Budowanie relacji

Budowanie relacji nie jest proste, tym bardziej dla dzieci, których umiejętności społeczne nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Warto zrozumieć, co może utrudnić dzieciom nawiązanie więzi z innymi osobami. Składa się na to wiele czynników, np.:

1. Hiperaktywność:
• dziecko mówi zbyt szybko i zbyt dużo,
• szybko zmienia zabawy/zajęcia,
• jest pobudzone i swą nadaktywnością „męczy” kolegów.
2. Brak elastyczności:
• nie potrafi zrozumieć punktu widzenia innej osoby,
• nie przyznaje się do winy,
• zabawa jest możliwa tylko według określonych przez dziecko zasad,
• wszystko pragnie mieć pod kontrolą.
3. Brak empatii:
• dziecko ma trudności w zrozumieniu myśli innych osób,
• dziecko ma trudności w zrozumieniu emocji innych osób.
4. Hipersensoryczność i inny typ inteligencji:
• dziecko wychwytuje z otoczenia więcej informacji sensorycznych niż inni,
• czuje się wśród innych „dziwne” i wyobcowane,
• dziecko przepełniają własne uczucia i myśli.
5. Deficyt uwagi:
• dziecko nie zwraca uwagi na innych,
• wielokrotnie powtarza tę samą czynność.
6. Nadwrażliwość:
• dziecko czuje się wyobcowane, niepasujące,
• ma poczucie wyższości albo niższości w stosunku do innych.
7. Lęki społeczne:
• ludzi wokół siebie postrzega jako zagrożenie,
• najczęściej postawa dziecka jest wycofująca i unikająca.
8. Impulsywność:
• dziecko bije, gryzie zamiast rozmawiać i wyjaśniać,
• działa bez namysłu,
• nagminnie przerywa rozmowy w połowie słowa,
• używa wyzwisk i brzydkich słów.

Im więcej trudności dziecko napotka na swojej drodze, tym bardziej skomplikowane będą relacje z innymi.

W powyższych sytuacjach dziecko ma poczucie porażki, a co za tym idzie – jego poczucie wartości się obniża.

Dziecko odczuwa złość i towarzyszące jej emocje, które uniemożliwiają mu pracę nad sobą. Uważa, że inni są źli, mają lepiej niż ono, innym się udaje, a jemu nie.

Kolejną emocją, której dziecko doświadcza, jest smutek. Przejawia się myślami i słowami dziecka: nie daję rady, nie jestem interesujący, nie zasługuję na to, by mnie lubiano, coś jest ze mną nie tak, jestem beznadziejny.

Bardzo często dzieje się tak, że również dorośli nieświadomie podsycają uczucie złości i smutku u dziecka, wspierając je słowami, że „inni są tacy i owacy”, i zapominają o tym, co czuje dziecko, jakie emocje w sobie skrywa.

Aby pomóc małemu człowiekowi, należy odwoływać się do jego mocnych stron, osiągnięć i talentów, tak aby zachęcić je do rozwijania umiejętności pozwalających nawiązywać dobre relacje z innymi.

Jeśli w budowaniu relacji dziecku przeszkadza hiperaktywność, to należy rozwinąć w nim wszystko, co może mu pomóc w dostosowaniu się i opanowaniu energii oraz zachowywaniu się w sposób adekwatny do tego, w jakiej sytuacji się znajduje oraz wśród jakich osób przebywa. Dziecko należy nauczyć czuć swoje ciało od wewnątrz.

Dobrze sprawdzi się joga, ćwiczenia oddechowe bądź medytacja. Ograniczenie spożycia cukru, zapewnienie aktywności  fizycznej. Jeśli dziecko ma problem z elastycznością mentalną, należy rozwijać w nim to, co pomoże mu stawić czoło nieprzewidywalności w kontaktach z innymi, np.: uczestniczenie w zajęciach teatralnych, wspólne granie w gry, takie jak kalambury czy szachy, aktywność fizyczna poprawiająca sprawność ruchową.

Dziecko należy uczyć akceptacji, zrozumienia, tego, że każdy jest inny. Wyciszenie fizyczne i psychiczne gra kluczową rolę.

Przy braku empatii należy rozwijać u dziecka umiejętność „wczucia się” w drugą osobę oraz próbować ją zrozumieć. Można to praktykować, czytając dziecku opowieści, w których bohaterowie przeżywają różne emocje związane z zaskakującymi sytuacjami. Można przy tym odnieść emocje postaci do sytuacji z rzeczywistości. Dziecko powinno być uczone nazywania swoich emocji. Jeśli występuje deficyt uwagi, to trzeba w dziecku rozwinąć umiejętność skupienia uwagi w kontakcie z innymi osobami. Wskazanie dziecku, w jaki sposób dane doświadczenie może mu się przydać w przyszłości, będzie wspaniałym narzędziem do tego, aby kształtować uważność dziecka. Warto wspólnie odtwarzać opowieść dziecka, pomagając zrozumieć, co mu umknęło. Zastosowanie pozytywnych filtrów emocjonalnych, aby móc się chronić przed natłokiem doznań, pomoże dziecku w jego nadwrażliwości. W tym momencie warto mu uzmysłowić, że jest możliwość zwizualizowania kuli ochronnej, która uchroni je przed emocjami innych osób. Nabędzie dzięki temu poczucie bezpieczeństwa. Dobrze jest, by dziecko miało możliwość uczestnictwa w takich dyscyplinach sportu, które pozwolą mu lepiej panować nad swoimi emocjami. Mogą to być różnego rodzaju sztuki walki, joga czy piłka nożna. Jeśli na drodze staje hipersensoryczność, to należy rozwinąć w dziecku umiejętności, które pomogą mu zaakceptować swoją szczególną wrażliwość sensoryczną i nauczą, jak sobie z nią radzić i żyć. Akceptacja siebie jest najlepszym sposobem na przełamanie własnych blokad. Tu dobrze sprawdzą się zabawy angażujące wszystkie zmysły, np. zabawy w odgadywanie smaków i zapachów, piasek kinetyczny bądź rozpoznawanie przedmiotów rękami przy jednoczesnym zasłonięciu oczu. W momencie, w którym dziecko przejawia wysoki potencjał albo inny typ inteligencji w porównaniu do innych osób, warto wskazać dziecku, w jaki sposób jego wyjątkowość może utrudnić jego relację z rówieśnikami, a zarazem podpowiedzieć, co może zrobić, aby pokonać te trudności, i jak nawiązać relacje mimo dzielących ich różnic. Warto omówić z dzieckiem jego sposób myślenia, zdolności mogące wywoływać zazdrość, wyostrzony zmysł sprawiedliwości, nadwrażliwość i przenikliwość oraz nietypowe zainteresowania, które odcinają je od innych. Należy mieć świadomość, że towarzyszenie dziecku w nabywaniu umiejętności na różnych płaszczyznach to długotrwały proces, w który należy włożyć ogrom pracy. Zaowocuje ona dopiero na bardzo późnym etapie rozwoju dziecka.

Warto pamiętać, że problemy związane z budowaniem więzi nie są jednolite dla wszystkich dzieci.

Należy zaznaczyć, że rozwój kory nowej oraz jej funkcji u chłopców jest opóźniony o dwa lata w stosunku do dziewczynek. W przypadku dzieci z ADHD dochodzi do tego dodatkowo opóźnienie o trzy lata w stosunku do dzieci rozwijających się w bardziej typowy sposób.

Relacje z rówieśnikami mają istotny wkład w rozwój emocjonalny dzieci. Pozwalają wyćwiczyć umiejętności interpersonalne, które są bardzo potrzebne w dorosłym życiu.

Pomóżmy dzieciom w budowaniu pozytywnych relacji!

MGR KAROLINA PRUDŁO
Mgr pedagogiki ogólnej, doradca pedagogiczny dający
rodzicom wsparcie, wskazówki i inspiracje do budowania
więzi opartej na bliskości, cieple i zrozumieniu. Autorka
artykułów o tematyce rodzicielstwa bliskości, rodziny,
dzieci. Mama dwóch córek.
Instagram: matka_pedagog