Żylaki kończyn dolnych – czy operacja to jedyna opcja leczenia?

Czym są żylaki kończyn dolnych?
To objaw choroby układu żylnego – przewlekłej niewydolności żylnej. Charakteryzuje się obecnością uwypuklonych ponad powierzchnię skóry, poszerzonych i krętych naczyń żylnych. Mniej zaawansowaną formą są teleangiektazje oraz wenulektazje, popularnie nazywane „pajączkami”. Poza defektem wizualnym żylakom najczęściej towarzyszą inne objawy niewydolności żylnej, takie jak uczucie ciężkości nóg, obrzęki podudzi, skurcze nocne oraz zmiany skórne.

Wystąpienie którejkolwiek z powyższych dolegliwości powinno skłonić do wizyty u lekarza flebologa, wykonania badania USG Doppler żył kończyn dolnych i oceny stopnia zaawansowania choroby. Na podstawie występujących objawów oraz wyniku badania USG Doppler lekarz stawia diagnozę oraz sugeruje najbardziej optymalną formę leczenia. Podstawą leczenia żylaków kończyn dolnych są metody zabiegowe. Wszelkie formy leczenia lekowego (tabletki doustne, maści, kremy) lub fizjoterapeutycznego (masaże, drenaże, ćwiczenia) należy traktować jako leczenie wspomagające dla metod zabiegowych lub jako przygotowanie do leczenia zabiegowego.

Nowoczesne metody leczenia żylaków kończyn dolnych
Przez ostatnie dziesięciolecia metodą pierwszego wyboru w leczeniu żylaków były klasyczne operacje chirurgiczne. Wraz z rozwojem nowych technologii medycznych coraz większą rolę zaczęły odgrywać zabiegi małoinwazyjne, które zapewniają podobną skuteczność przy znacznie mniejszym stopniu uszkodzenia kończyny oraz krótszym okresie rekonwalescencji pozabiegowej. Do najczęściej wybieranych należą: metody wewnątrznaczyniowe (endowaskularne), w tym laseroterapia wewnątrznaczyniowa (EVLA – endovenous laser ablation) oraz skleroterapia kompresyjna. Z uwagi na wysoką skuteczność długoterminową leczenia, zabieg ablacji laserowej stosujemy w leczeniu głównych, powierzchniowych pni żylnych oraz żylaków kończyn dolnych o dużej średnicy. Skleroterapia wskazana jest u osób z niewydolnością żylną w naczyniach o mniejszych wymiarach. Stosuje się ją do usuwania zmian nawrotowych po poprzednich operacjach, nawrotów z węzłów chłonnych czy uszkodzonych bocznic głównych pni żylnych. Zabieg można wykorzystać do obliteracji żylaków miejsc intymnych czy hemoroidów. Jest on również bardzo częstym wyborem przy usuwaniu zmian estetycznych. Oba zabiegi mogą być traktowane jako oddzielne formy leczenia, natomiast równie często stosuje się je łącznie, wykonując najpierw leczenie wewnątrznaczyniowe (EVLA), a po kilku tygodniach skleroterapię kompresyjną. Łączenie obu metod zapewnia usunięcie problemu zdrowotnego (niewydolności żylnej), poprawę efektu estetycznego (usunięcie „pajączków naczyniowych”) oraz istotnie zmniejsza ryzyko nawrotu żylaków. Metody małoinwazyjne nie usuwają chorych żył, tak jak to ma miejsce podczas operacji chirurgicznej. Doprowadzają do zniszczenia naczyń i wyłączenia ich z krwiobiegu. Odbywa się to za pomocą środków chemicznych (skleroterapia kompresyjna) lub energii lasera (EVLA) dostarczanych do ściany żyły od wnętrza naczynia. Całość zabiegu wykonywana jest pod kontrolą ultrasonografu (USG), co zapewnia jego precyzję i bezpieczeństwo.

• Przygotowanie do małoinwazyjnych zabiegów leczenia żylaków kończyn dolnych Przygotowanie do zabiegu, poza posiadaniem aktualnego USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych, sprowadza się do wykonania badań laboratoryjnych z krwi oceniających funkcje ważnych dla życia narządów oraz układ krzepnięcia. W przypadku pacjentów obarczonych chorobami współistniejącymi konieczna może się okazać konsultacja internistyczna. Możliwa jest czasowa zmiana przyjmowanych przez pacjenta leków.
• Przebieg laserowego (EVLA) zamykania żylaków kończyn dolnych Po dezynfekcji pola zabiegowego lekarz wykonuje
  1–2 milimetrowe nakłucie na podudziu, aby przez nie cienką igłą wprowadzić do światła żyły światłowód. Przy pomocy USG końcówka światłowodu zostaje umieszczona w odpowiednim miejscu w okolicy pachwiny. Następnie rozpoczyna się proces miejscowego znieczulania żyły, który polega na wykonaniu kilku drobnych nakłuć i podaniu płynu znieczulającego w okolicy naczynia. Istotą zabiegu jest stopniowe wysuwanie z naczynia światłowodu, który scala żyłę pod wpływem energii cieplnej (po precyzyjnym ustaleniu odpowiedniej energii i szybkości wysuwania). Przez cały czas lekarz śledzi przebieg zabiegu na monitorze USG. Podczas zabiegu laserowego usuwania żylaków stosuje się jedynie znieczulenie miejscowe, pacjent nie powinien odczuwać jakiegokolwiek bólu.
• Przebieg zabiegu skleroterapii kompresyjnej W celu usunięcia naczynia żylnego do światła żyły podaje się specjalny lek. Forma leku może być płynna lub w postaci piany. W tym drugim przypadku mówimy o skleroterapii pianowej. Lek podawany jest poprzez nakłucie skóry i wstrzyknięcie preparatu do żyły. Zabieg wymaga precyzji podczas podawania preparatu, więc znaczna jego część jest wykonywana pod kontrolą USG. Po uwidocznieniu naczynia na ekranie aparatu USG lekarz dobiera odpowiednie stężenie preparatu i podaje je do naczynia. Po podaniu substancji ściana naczynia ulega uszkodzeniu, co powoduje jego zanik i wchłonięcie.

Jak wygląda postępowanie pozabiegowe?
Zarówno po zabiegu laserowym (EVLA), jak i po skleroterapii kompresyjnej na nogę zakładane są gazy i pończocha uciskowa. Leczona kończyna jest w pełni sprawna, a pacjent jest w stanie poruszać się samodzielnie bezpośrednio po zabiegu. Do normalnego funkcjonowania można wrócić od razu po zabiegu, a do pracy i aktywności fizycznej – następnego dnia. Lekarz może zalecić kilkudniowe przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych. Ostateczny efekt zabiegów widoczny jest najczęściej po 4–6 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Opisane metody pozwalają na skuteczne usunięcie defektów zdrowotnych oraz estetycznych dotyczących naczyń żylnych przy jednoczesnym zachowaniu dużego bezpieczeństwa zabiegu. Małoinwazyjny charakter zabiegów pozwala na zastosowanie znieczulenia miejscowego oraz maksymalne skrócenie okresu rekonwalescencji. Ani leczenie laserowe (EVLA), ani skleroterapia nie pozostawiają blizn na skórze.

Należy pamiętać, że opisane zabiegi i oczekiwane efekty mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu nowoczesnych laserów. Obecnie standardem jest wykorzystywanie laserów 1940nm. Starsze typy, jak lasery o długości 980nm lub 1470nm, mogą nie dać równoważnych efektów, a przy tym znacznie zwiększają ryzyko działań niepożądanych. Wskazane jest przeprowadzenie zabiegu przez lekarza posiadającego duże doświadczenie w wykonywaniu konkretnych typów zabiegów.

O autorze:
DR N. MED. DAMIAN ŁASOCHA
Doppler Instytut – Warszawski Instytut Naczyniowy.
www.dopplerinstytut.pl
Adres: Josepha Conrada 24
01-922 Warszawa